د ډي ( D ) ویټامین خوړل ولي دومره اړین دي ؟

       د عادت له مخي مي د کاغذ پر مخ هر ډول لیکنو ته سترګي اوړي . د همدي عادت سره سم مي د « Helse » پنامه د ډنمارکي ژبي مجلي د ۲۰۰۵ کال شپږمه ګڼه پرانیسته او سمدلاسه مي سترګي پر « ډي » ویټامین و لګیدي . که څه مي هم ددې ویټامین په هکله مالومات درلود او هره میاشت یې یوه پیچکاری د خپل ډاکتر د سپارښتني سره سم لګوم ، خو بیا مي هم د هغه په اړه لیکلی مالومات تر پایه ولوست . غواړم چي ټول وطنوال مي ددې توکي په اهمیت پوه سي ځکه چي د نورمال فعال ژوند د پاره په تیره بیا په اروپایي غوندي هیوادونو کي د میشتو کسانو د پاره ډیر اړین دي .
خبره به نه غځوم ، دا تاسي او دا هم د نوموړي مطلب پښتو ژباړه :
      د وګړو بیلابیل ګروپونه په تیره بیا د پاخه عمر خاوندان او په ځانګړي ډول له ۶۵ کلني عمر نه لوړ کسان هره ورځ په یوه ټاکلې کچه د « ډي » ویټامین اخیستلو ته اړتیا لري . برسیره پر دې هغه کسان چي د پوستکي رنک یې تور یا تاریک غوندي وي او هغه کسان چي تل یې ټول بدن په جامو کي پټ وي هم ددي ویټامین اخیستل ور ته ډیر اړین . په همدي خاطر ده چي د خوراکي توکو اداره او روغتیایي اداري باید تل د خلګو پام د دغي خبري و اهمیت ته را واړوي .
       « ډي » ویټامین د خپلو ځانګړتیاوو له مخي له نورو ویټامینونو څخه توپیر لري . دا ځکه چي دا ویټامین هغه توکی دی چي د انسان بدن یې پخپله د لمر وړانګو ته د مخامخ کیدو په مرسته تولیدوي . پدې توګه لمرینی وړانګي د « ډي » ویټامین تر ټولو مهمه سرچینه ده . که چیري په کور کي د تړلو دروازو شاته ، یا په سیوري کي پاته یو ، بدن مو دا ویټامین نسي تولیدولای .  که چیري مو هم د بدن پوست تاریک غوندي وی همدارنګه د لمر وړانګي ددغه ویټامین په جوړولو کي مرسته نسي کولای ، ځکه چي یوازي د پوست روښانه رنګونه ددي کار وړتیا لري . هغه کسان چي د عادت یا کلتور له مخي تل په جامو کي پټ ګرځي او د بدن پوست یې د لمرینو وړانګو سره نه مخامخ کیږي ، د هغوی بدن هم ددي ویټامین په جوړولو کي فعال نه وي . ددي ټولو کتیګوریو برسیره ، هغه کسان چي عمر یې زیات وي هم یې بدن ددي ډول تولیداتو له مخي کمزوری کیږی او په اړین مقدار یې د جوړولو وس له لاسه ورکوي .
      خوراکي مواد د « ډي » ویټامین د دویمي کچي سرچینه ده . داځکه چي اکثره خواړه په اړین مقدار دا ویټامین نلري او لدې کبله یوازي په غذا سره ددې ویټامین کمښت پوره کولای نسو .
      په بدن کي د « ډي » ویټامین کمښت د (osteoporose ) ناروغي لامل ګرځي چي له کبله یې د هډوکو پوکوالی ( پوچوالي ) منځته راځي او هډوکي په لږه صدمه سره ماتیدلاي سي . د « ډي » ویټامین کمښت له دي پرته په ځانګړي ډول د پاخه عمر په کسانو کي د عضلاتو توان کموي چي په پایله کي یې دا ډول خلک خپل توازون نسي ساتلاي او لویږي ( غوځاریږي ) . څیړنو ښودلي ده چي دا ډول ستونزي په « ډي » ویټامین سره تداوي کیدلای سي . پدې توګه په ورځني ډول د کلسیوم په ترکیب کي د « ډي » ویټامین ګډون او خوړل د ۲۰ څخه تر ۳۰ سلنو پوري د (osteoporose ) او تر ۱۰ سلنو پوري د پخو کسانو د لویدلو مخنیوي کوي . د همدي لامله د لوړو یادو سوو کتیګوریو کسانو د پاره ( که ماشومان وي یا غټان ، ښځي وي یا نارینه ، اُمیدواره یا شیدې ورکونکي ) اړینه ده چي هره ورځ د ۱۰ میکروګرام په اندازه « ډي » ویټامین واخلي . هغه کسان چي شیدې یا نور لبنیات نه کاروي ، باید د « ډي » ویټامین سره ګډ کلسیوم واخلي . ددې موادو ورځنۍ کچه باید د ۵۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ ملي ګرام پوري وي . تر لس کلني ټیټ ماشومانو ته ۵۰۰ ملي ګرامه هم بسنه کوي .
 د زړو کسانو د پاره باید ورځنۍ کچه « ډي » ویټامین ۲۰ میکروګرامه او د کلسیوم ورځنۍ کچه یې باید د ۸۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ ملی ګرامه پوري وي . دغه کسان سره لدې که شیدې یا نور لبنیات هم کاروي ، باید نوموړي توکي هره ورځ واخلي کنه نو د یادو سوو ستونزو سره لاس او ګریوان سي .  
   د ژباړي پای
ډنمارک ــ ۲۲ /  ۱ / ۲۰۱۶