د اريوب او اريانا په باب لنډ او مستند معلومات

د اريوب او اريانا په باب لنډ او م ستند معلومات
اريايان څلور زره کاله ترميلاد مخه د باختر ځمکو او د هندوکش لمنو ته راغلل . ژبوهانو له مي� �اد څخه د مخه له (٢٥٠٠) تر (٣٠٠٠) ق م کلونو پورې تخمين کړيدى چې د ژبو په ويشنه کې پښتو ژبه د اريايي ژبو په لويه کورنۍ کې يوه ډيره تاريخي او پراخه ژبه ګڼل شوې . دا چې د اريوب مجلې د چلونکو تر مينځ په همدې نوم يو څه ناندرۍ را مينځ ته شوي دي په دې چې د مجلې څو ټوکه د ((اريوب )) او ځينې نورې يې د ((آريوب )) تر عنوان لاندې له چاپه را ووتلې چې دا د مجلې د چلونکو يوه لويه نيمګړتيا وه ځکه چې په پيل کې بايد د مجلې کارکونکو دې ته موضوع ته پاملرنه کړې واى او پوره ،پوره ډاډ يې تر لاسه کړى واى چې زمونږ د سيمې اصلي نو څه دى ؟ او سوچه پښتو د کوم اړخ پر لورې څرخي ؟کنه نو په مناسب قيمت د يوه تاريخ رانيول هم کومه ګرانه خبره نه وه خو د ټکو کمول او زياتول نه يوازې د دوى د علمي سويې په نه درودلو دلالت کوي بلکه نورو ته هم د خپلې سيمې د نه پيژندنې يو ښکاره ثبوت په خپلو لاسو ورکوو .....په هر صورت اريا د (ار) _ (اره) کلمې اوس هم د پښتنو په سيمو کې د ((اصل )) او (اره) د کرکيلي په مانا استعماليږي .چې د پښتو ژبې د يوشمير لغتونو په پرتله په ځينو نومونو باندې د (يا) لاحقه يا وروستاړى راوړل کيږي او صفت کړل شوى نوم ((م وصوف )) نوم ترې جوړيږي . او يا دادى چې د ځينو مصدري نومونو څخه مصدري علامې غورځيږي او د ((يا)) په ترکيب سره ور څ خه صفت کړل شوى نو م جوړيږي لکه ! د مل څخه ملتيا ، له روغ څخه روغتيا ، له ار څخه اريا ، او داسې نور . دا ډول د (ار) کليمه اوس هم يوه ژوندۍ کليمه ده چې د اصل او نجيب په مانا کارول کيږي او( اره ) اوس هم په ځينو سيمو کې د ک� �کيلي په مانا استعماليږي . د (اره) له کليمې څخه د (ه) تورى غورځول شوى او (ين) لاحقه ورستاړى په ترکيب سره ترې ( ارين) جوړ شوى دى . ددې کليمې په سانسکريت اريايي زړه ژبه کې د نحيب ، شريف، اصل ، اواصيل په مفهوم کارول شوې ده ښاغلى عبدالحى حبيبي زياتوي چې د مثال په توګه ! د پکتيا ولايت دځاځيود اوسيدو سيمه د(( اريوب )) په نامه ياديږي. چې (ار) د اصل او (يوب ) يې وروستاړى دى چې د اريايانو د اوسيدو دځاى مانا ورکوي همدارنګه د پکتيکا د يوې سيمې نوم (ارګون ) دى چې (ار) يې د اصل په مانا او (ګون) يې د بې شميره اريايانو مانا لري همدې ته ورته (ارغندي ) چې د س� �ښيندونکو اريايانو مانا ورکوي او همداسې نورې ډيرې بيلګې . لکه ارغنداب ، ارچي ،ارګو، ارغستان ،او نور چې د ا� �يايانو اصلي بچې او وارثان دي او هر يو خپله مانا لري . همدارنګه تاريخ څيړونکى ( مسکن مولر) عالم وايي چې د ا� �يايانو پيشه بزګري وه خو اصيل او نجيب خلک وو. المانى تاريخ پوه (ډاکټر جيګر ) هم د اريايانو د تاريخ په باب د خپل کتاب په (١٧) مخ کې ليکي چې د (ار) کليمه د اصيل او نحيب په مانا اريايانو ساتلې ده او په همدې مانا ده هم . هغه ژبه چې د اريايي هجرت د مخه ويل کيده سوچه د ټولو قومونو يوه ژبه وه چې (اريک ) نوميده .خو پوهان وايي چې د (٢٤٠٠) ق،م کال څخه راورسته دې ژبې بدلون وموند او ډيرې عربي ،يوناني او نورې کليمې پکښې ځاى شوې لکه ! لرمل _مازديګر ، ب� �مل_ماسپښين ، تورمل _ماښام ، رپى _بيرغ ، ورچينه _ دباندې يا بهر او همداسې نور........ که څه هم د فاړسو ژبه يا فا� �سي هم اريايي ژبه ده خو پښتو نده د مثال په ډول د فاړسو ژبې ويونکي (اريانا) ته (آريانا)او( ارين) ته (آرين) وايي او داسې ډير نور لفظونه دي چې ددوى په ژبه پورې اړه لري او دوى يې هم په خپل تلفظ سره وايي او په خپل ليک دود يې � �يکي . خو زمونږ د نا خبرۍ او بې خبرۍ له امله د پښتنو د يوه سيمې نوم ((اريوب )) هم تر ((آريوب )) پورى راورسيد او هم دارنګه نورې ډيرې بيلګې شته چې په پښتو ژبه کې ورځاى شوي دي .په دې باب زياد بحث او څيړنې ته اړتيا ده خو زما په اند مونږ بايد د خپلې ژبې اصلي موقف او تاريخ جواري نه کړو او په خپل لاس د خپلې ناکامۍ او نا فهمۍ ثبوت د بل له هنګولو وژغورو . لقمان حکيم وايي چې پوښتنه کول عيب نه دى خو نه پوهيدل عيب بلل کيږي .په هر ترتيب د ملګرو د بسنې په هي� �ه لاندې بيتونه چې ډير پخوا ليکل شوي دي د (ار)کلمې د ثبوت په ډول وړاندې کوم .
                                ;            دى له (اره) وو ښاغل� �                     څه که وو په وير نتل� �
                              &nbs p;                               & nbsp;                              &nbs p;                (ملا الف هوتک)
                                ;           شيخ متي چې خليلي وو                  دى له (اره) لوى ولي وو
                              & nbsp;                              &nbs p;                               & nbsp;              ( پيرمحمد مياجي)
 
ماخذونه !
 د پښتو د ادبياتو تا� �يخ                         عبدالحى حبيبي
 د پښتو ژبو د زده کونکو تاريخ             محمد الله دوران _سيد محمود کارګ� �
 له پټې خزانې څ خه                                ;  ملا محمد هوتک