پښتني قبيلې و پيژ نئ! ٢٣مه برخه( څمکني يا څوکني )

څمکني  چې څو کني يا چمکني يې هم بولي د پښتنو يوه مشهوره قبيله ده چې زموږ پښت پو هان يې دپښتنو د سړ بن ټو لنيزې ډلې نه شميري چې بيا په سړ بني پښتنو کې دکند په ښا خ پو رې اړه لري٠ کند په خپل وار په دوو لو يو څا نګو ويشل شوی دی:

الف- غوري يا غو ريا خيل: چې مو مند،داؤد زي، زيړاني او څمکني پکې راځي٠
ب- خښي: چې يو سفزي، مندړ او تر کلا ڼي پکې را ځي٠
د پښتو نا زکخيا ل شا عر حميد ما شو خيل دغه دوه څا نګې دا سې يا دې کړي دي:
                    چې دا ستا د نا مې بوی اخلي حميده!
                    څه به نه وي خوش د ما غه غوري، خښي
 د ا سي روايتو نه شته دي چې د غو ر يا خيلو او لاده په پيل کې د کند هار په ار غستان کې ميشته وه، چې د وخت په تير يدو سره د غز ني لو يد يزو او سهيلي بر خو ته را غلل چې په اغلب ګو ما ن سره ٩١٠ هجري کال او د با بر د وا کمنۍ لو مړۍ � �پې او ور ځې وې٠ ويل کيږي چې په هغه وخت کې ددغې قبيلې خلک پوونده او د څړ او ما لدارۍ په چارو بو خت وو٠ څر نګه چې و� �و سته ددغې قبيلې د خلکو په شمير کې ز يا تو الی راغی نو بيا د غز ني نه د کا بل پر لوري را و ليږ ديدل ا و بيا له هغه ځا يه د ننګر هار خواته لاړل٠ کله چې غور يا خيل ننګر هار ته ورسيدل ، نو څمکنيو د سپين غره په لمنو کې استو ګنه غوره کړه٠ تا ريخ حيات افغاني د افضل خان د تا ريخ مر صع په حو ا له د خپلو ورو ڼو نه ددې قبيلې د بيلتون وجه خپګان بولي او ا خو ن  در ويزه هم د نورو ورو ڼو نه د څمکني جلا والی مرور تو ب ښودلی دی، خو ښا يې پو ر تنی ر وايت افسا نوي بڼه ولر ي٠

د څمکنيو د استو ګنې سيمې: څمکني يا څو کني په  لا ند نيو سيمو کې مېشته دي

الف- د پکتيا په ولا يت کې:
 د پکتيا ولايت څمکني ددغه و لا يت د څمکنيو په او لسو الۍ کې چې د دغې قبيلې په نا مه ور ته د څمکني و لسو الي وا يي٠ څمکني يوه ښکلي دره ده چې د پيواړ د غا ښي جنوب لو يد يز خو اته مو قعيت ل� �ي، شمال ته يې د منډ هير مشهور ځنګل او لو يد يز خو اته يې د بکياد غر ونه را څر خيد لي دي٠

ب- په تيرا ه کې:
 د څمکنيو د قبيلې هغه شمير خلک چې په تيراه کې ميشته دي د پړه څمکني په نا مه يې يا دوي چې د تيراه په ښکلو غر و نو کې استو ګنه لري چې د سپين غره په سهيلي بر خو کې ژ وند کوي٠ ختيز ته يې اپر يدي او او رکزي، لو يد يز ته يې توري، شمال ته يې سپين غر او د جنوب خو اته د تو ري او او ر کزي قبيلو سره ګډه پو له لري٠ پړه څمکني د افغا نستان نه د سپين غره په و ا سطه جلا شوي دي او کله يې چې خلک افغا نستان ته سفر کوي نو د اپرېد يو او کو رمې له لارې تګ او ر ا تګ کوي٠ ددوی سيمه د اداري پلوه د کو رمې په ايجنسۍ پورې ا ړ ه لري او زياتره د کړ مان په دره کې ژ وند کوي٠

 پړه څمکني خوار يکښ او جنګيالي خلک دي ٠ ښځي او نا ر ينه يې ټول په ګډه کار کوي٠ ددوی د سيمي زيا تره با � �اني  او للمي دي، خو د مو سم د سو ړ و الي په و جه د غنمو، جوارو او او ر بشو ډيره ښه کر نه پکې کيږي، خو د غه ځمکې ددوی ور ځنۍ اړ تياوې نه پوره کوي٠  همداراز ددوی په سيمه کې ډول ډول ميوي لکه مڼې، زرد الو ، انګور،شفتا� �و هم پکې پيدا کيږي٠ دغه خلک په خپلو منځو کې شخړې نه کوي او ډير سو له خو ښو ونکي خلک دي٠ د پړه څمکنيو مشهورې څا نګې او ښا خو نه د ادي: ازي خيل،خا ني خيل، خو اجه خيل، اسيا بي، غر بينه او ګا نداره٠

په پيښور کې :                
يو شمير څمکني د پيښور په شپږ ميلۍ کې او سيږي چې ددوی کلی د ستر او لوی ستا نه حضرت ميا عمر(ر حمته ا لله عليه) د مزار په و جه مشهور کلی دی او  د څمکنيو په نا مه يا ديږي٠ همد ا راز د څمکنيو ختيز ته په اته کيلو مترۍ کې د ازي خيلو کلی پر وت دی٠ ازي خيل د څمکنيو يو ه پښه ده٠ په پيښور کې د څمکنيو دنورو مشهورو محلو نو مو نه دادي:
قا در خيل، يا سين خيل، بهرام خيل،مصطفی خيل، خو ا جه خيل، چو غه خيل، با زار ګهړي، د قصا بانو محله، د مو چيانو محله، د قا ضيانو محله،خا لق اباد،اول نمبر او دويم نمبر کو ټهۍ، سيدان،مسکين اباد، زرين اباد، ميا ګان، جمرود اباد،جان خان ګهړۍ،حا جي اباد او بابا خي� �٠

د څمکنيو د قبيلي ښا خو نه:
١- ازي خيل: چې د در په خان خيل،درې پلاره، ابراهيم خيل، خو تي زي، نصر خيل، حسين خيل، لشکري خيل او قمر خيلو په څا نګو ويشل شوي دي٠
٢-خاني خيل: چې د  مموت خيل،مدي خيل،ګو ر ګه خيل، مبارک خيل،سلطان خيل،مصطفی خيلو، تو له خيل،جمال خيل او شير خا ن خيل په څا نګو و يشل شوي دي٠
٣-خو اجه خيل: چې په دري خيل،مير زا خيل، ګل شير خيل، جلال خيل، لنګر خيل، شوي خيل، حکيم خيل، ولي خيل او فتح خيل په څا نګو ويشل شوي دي٠
ويل کيږي چې د څمکنيو  د قبيلي مجمو عي شمير که هغه په افغا نستان کې دي او که په پښتو نخوا کې دي د ي د ٥٠٠٠٠ زرو تنو په شا او خوا کې ښو دل شوي دي٠

د څمکنيو د قبيلي مشهور خلک:
1- د څمکنيو حضرت  م يا عمر ( رح) چې د څمکنيو په ميا عمر هم مشهور دی او مزار يې د پيښور په څمکنيوکې د خا صو او عا مو زيارت ځای دی٠ ددغه ستر ستانه په اړوند په پښتو کې يوه داسي لنډۍ شته:
" په پيښور کې وليان ډير دي***  کږې جنډې په ميا عمر و� �اړې دينه"
ددغه ستر ستانه ددرناوي او ستر مقام له کبله د افغا نستان د جلال اباد په ښار کې يو ښوونځی هم شته چې دميا عمر په ښوونځي سره يا ديږي٠

٢-حا جي در يا خان با با عبدل خيل چې لوی علمي شخصيت و او په اسلا مي ع� �و مو کې يې لوی لاس درلود٠ ويل کيږي چې نو موړی د څمکنيو د ميا عمر صا حب استا د هم و او مزار يې د پيښور په څم کنيو کې دی٠
٣- ار وا ښادهد ايت الله خا ن څمکنی چې دصو به سر حد د اسا مبلي سپيکر و٠
٤-حا جي محمد څمکنی چې يو وخت د افغا نستان په و لسي جر ګه کې د پکتيا ولايت د څمکنيو د ولسوالی منتخب استازی و او بيا په ١٣٦٥ لمرېز کا ل کې د يوې لنډې مو دې له پاره د جمهوري ريا ست مؤ قتي سر پر ست پا تې شوی دی٠
٥- ارواښاد فضل ا لر حمن څمکنی په ولسي جر ګه کې د پکتيا د خلکو منتخب استازی چې سږ کال د اپر يل په ميا شت کې د مجا هد ينو د بر يا ليتوب د ورځې د لما نځلو په مر اسمو کې د ډزو په تر څ کې په شها دت ور سيد٠

پايليکونه:
١-پښتني قبيلې، د لطيف ياد تاليف،در يم چاپ،يپښور ٦٦-١٠٤-١٠٥- ١٠٦ مخو نه
٢- حيات ا فغا ني ، دويم چاپ ،پيښور ٢٤٣-٢٤٤ مخو نه٠
٣-رشاد ، عبد الشکور ، د څمکنيو مياعمر، د ا جتما عي علو مو مر کز، دا فغا نستا ن د علو مو ا کا ډيمي،کابل، ١٣٦٥ ٠
٤-شينواری ، دو ست محمد،جر ګه مجله ، کا بل،٣٨ مخ،١٣٦٣ کال٠
٥- دوړ، شير ر حمن، ا ضلاع، ايجنسي ها و قبا يل ايا لت پښتو نستان،کابل٠١٣٦٤
٦-                               http://en.wikipedia.org/wiki/Chamkani   
( نو ر بيا)