په اندونيزيا کي د اسيا او افريقا د سرمشريزي دوهمه غونډه

هدايت الله هدايت - استراليا ٢٢ - اپرېل ٢٠٠٥

د آسيا ـ آفريقا دهېوادونو د سرمشريزي دوهمه غونډه د يوسلو پنځوسو نه زياتو هېوادونو د مشرانو په ګډون نن داندونيزيا په پايتخت جاکارتا کې جوړېږي . دغه سرمشريزه غونډه د آسيايي او افريقايي هېوادو د هغي لومړنۍ غونډي ياد را تازه کوي کوم  چې پنځوس کاله پخوا  ياني په کال   ١٩٥٥ کې د بادونګ  د کنفرانس په نامه داندونيزيا په باندونګ کې جوړه او د نا پېيلو او پر مخ تلونکي هېوادو بڼسټ  يې کښېښود.  دا هېوادونه بيا را وروسته  په دريمي نړۍ هم و نومول سوه  . دباندونګ په لومړي کنفرانس کې د ٢٩هېوادونو،  دولتونو،  د زرو نه زيات   او د دېرشو داستعمار ضد جنبشو نو استازو ګډون کړی وو.

اوسنۍ سرمشريزه به  د اپريل پر٢٤ مه نېټه د باندونګ دکنفرانس پنځوسمه کاليزه چې د ناپېيلو هېوادو دجنبښ تاداو يې د باندونګ په ښار کې ايښی وو لما نځنه وکړي.

په غالب ګمان  به و ډېرو ځوانانو ته چې د سړې جګړې په دوران کې ( ١٩٨٩ _١٩٤٩) اويا دامريکا د امپراتورۍ دجوړېدو په درشل کې زېږېدلي دي د باندونګ کلمه دغه داندونيزيا دجاوا  ښايسته تفريح  ځاي، شايد کومه ځانګړې مانا و نلري . خوډېرو ته چې دنړۍ ددې نيمي پېړۍ تاريخي پېښي يې تر سترګو تيري سوی دي دغه نوم ډېري ماناوي لرلاې سي او په يوه ډول ورته  ديوې ځانګړي  دورې ځانګړتياوي  بيانوي . يعني  داستعمار د ختمېدو دوره، د يوې واقعې جګړې نه بغير دامپراتوريو پر شا کول او ديوې نوي نړۍ دبيا را زېږولو دامکاناتو را سپړل .

 دباندونګ تاريخي کنفرانس په هماغه لومړنيو شيېبو کې د زياترو  آسيايي او افريقايي هېوداو په مابين کې د  يووالي خبره د يوې بېخکي غوښتني په حيث راپورته کړه . دمځکې ددغه تره ټل سوي هېوادونو خلګ په دې تمه نه وو چې ګني ځانته به جنت جوړه  وي اويا دي دنورو نه د انتقام اخيستلو خيال ولري . خو ډېر په دې باور وه چې دباندونګ کنفرانس غړي هېوادونه به و کولاي شي چې ددو ځبر ځواکو (  پخواني شوروي اتحاد او امريکا) په مابين  کې به  د يوه دريم ځواک په څېر سر را پورته کړي .

 اوس چې څوک  شا ته ګوري  نوپه رشتيا هم د تيري نيمي پيړۍ راهيسي د ددريمي نړۍ نه درک چې د باندنګ د ډېرشانداره تشريفاتو سره مله وه خپلي ډېري ځلاوي يي دلاسه ورکړېدي .  ډېرهېوادونه د نوميدی سره مخامخ سوه، ډېر توهمات له مينځه وﻻړل او ډېراټکلونه د تاريخ په جريان کې تر سوال لاندي راغلل . د دريمي نړۍ هېوادونه  خپلي ستونزي  لکه لوږه، وروسته پاتي والی او پاشلتياوي  حل نکړاي شوې . سوسياليستي تجربې په استوائي ديکټاټورۍ او د پانګه والي تجربې بيا په جهان شموله فساد باندي بدلون و موند . او دا جنبش ددې ځبر ځواکونو د ﻻسوهنو په وجه  د ماتي  سره مخامخ سو.

 دنړی انسانان  چې اوس  وروانو حالتو ته ګوري نو دا باور پيدا کوي چې  هغه هڅي چې په باندونګ  کې  را پيل سوي وې هغه به د يوې هېري سوي او بې بنسټه خاطرې په توګه ونه ګڼل سي . لکه څنګه چې دباستيل د زندان تسخيرپه لمړي سر کې ديوې امپراتورۍ خښته کښېښودله او د حاکميت د بيارغوني، جګړې او په پاې کې پر جمهوريت ختمه سوه . 

د نړۍ په او سني تک قطبي نظام کې به هم شايد  ډېر  دا سوچ  وکړي  چې خامخا به يو وخت  راسېدونکی وي څو ډېر نور  داسي  باندونګونه راو زېږول سي .