د هېواد په محكمو كې اداري فساد ددې لامل شوى چې بډايان او زورمندان لـه هر ډول جرم او خيانت څخه تبري وګرځي، جــزا وركـــول او زندان يوازې د بېوزلوپه برخه شي.
له بله پلوه د افغانستان د جزا قوانين په بنسټيز ډول يوه ويارنه دا لري چې په افغانستان كې جرم او جزا په غير مستقيم ډول لـه يوه تن څخه بل تن ته لېږدول كېږي، دا په دې معنى چې په افغانستان كې د كورنيو ترمنځ اقتصادي اړيكې داسې تنظيم شوي چې د يو تن په وژل كېدو او يا لـه منځه تلو سره كېداى شي د نوموړې كورنۍ اقتصادي نظام ګډود او د يو تن په جزا وركولو سره ټولې كورنۍ ته جزا وركړ شي.
زموږ په ټولنه كې د كورنۍ مشر د كورنۍ د عوايدو او اړتيا وو تامينونكى دى، كله چې نوموړى په جزا محكومېږي، نو كورنۍ يې لـه مالي او مادي امكاناتو څخه محرومېږي او كورنى نظام يې لـه منځه ځي.
ددې كورنيو وګړي ممكن ناسمو كارونو ته لاس واچوي او ماشومان يې د زده كړې لـه نعمت څخه بې برخې پاتې شي. د ځينو پلرونو او ميندو په بندي كېدلو سره دا امكان شته چې د دوى واړه او شيدې خوړونكي بچيان سره لــه دې چې كوم جرم هم ونه لري په بند كې شپې واړوي.
د كابل په بنديخانو كې همدا اوس لـه دې ډول ماشومانو څخه په سلګونو بېلګې موجودې دي او 32 تنه يې يوازې داسې ماشومان دي چې يا د مور د شېدو خوړلو او يا په كورنيو كې يې د سر پرست د نه درلودلو لـه كبله لـه خپلو ميندو سره په زندان كې د ژمي سړې شپې او ورځې تېروي.
دا ستونزه دا پوښتنه راولاړ وي چې ولې زموږه قضا په دې برخه كې چوپه خوله ده او كوم مشخص تصميم په دې اړه نه نيسي.
ايا د شېدې خوړونكي ماشوم په هكله چې لـه خپلې مور سره بندي دى كوم قانونپوه او قضاوتپوه كله هم څه پوښتلي دي چې نوموړى په زندان كې د كوم جرم جزا تېروي؟
شايد دا پوښتنه د اړوندو چارواكو په غوږونو ښه ونه لګېږي او هېڅكله شايد ددې ماشومانو او د بنديانو د كورنيو په هكله ځانونه مكلف ونه ګڼي، خوبايد لږ تر لږه دومره فكر وكړي كه دا بنديان د دوى خپل ماشومان وي بايد څه ورسره وشي؟