Colonel Imam: Ideologue or pragmatist?
By Wasif Khan
لیکوال: واصف خان
ژباړه او ترتیب: میرویس جلالزی
اصلي امیر سلطان ترار چې په کرنیل امام مشهور دی په دې ورستیو کې یې د نیویارک ټایمز ورځپاڼې ته یو لړ مهمې څرګندوني کړي وې.
هغو کسانو ته چې د کرنیل امام نوم یې ندی اوریدلی داسي ویلای شو چې امام د ای اس اې ادارې پخوانی غړی وو چې د مسلح جګړه مار ځواکونو په ټولولو، تجهیز او د پخواني شوروي پر وړاندي یې د هغوې په جنګولو کې د افغانستان په جهاد کې ډیر رول درلود.
د کرنیل امام د زدکونکو په نوم لړ کې د یو شمیر افغان مجاهدینو نومونه هم شامل دي چې پکې د ګلبدین حکمتیار او احمد شاه مسعود نومونه دایمي دي.
کرنل امام د پخواني شوري پر وړاندي د افغانانو په جګړه کې د مجاهدینو، په تجهیز، په وسلو د ثمبالولو او هغوي ته د مالې سرچینو په برابرولو کې له امریکا او سعودي عربستان سره نږدې ارتباط او همکاري لرله.
په افغانستان کې د طالبانو له را برسیره کیدو سره سم هغه دغه نوي ځواک ته ډیري مهمي تکتیکي مشورې ورکړې، هغوې یې وروزل او هغه لاري چارې یې ورته یوه په یوه وښودي چې څرنګه کولای شي له مجاهدینو څخه د افغانستان ډیري سیمې تشې کړې.
د کرنیل امام په اجازه، کرنیل امام د طالبانو د مشر ملا محمد عمر نږدې ملګری وو او د یولسم سپټمبر تر بریدونو دمخه یې له هغه سره ډیر وخت یو ځای تیر کړی وو.
ټول وایې، چې کرنیل امام د افغانستان او پاکستان تر منځ په ګډه خطرناکه سیمه کې دوه لسیزې کار کړی او د سرحد لپاره یې د پاکستان د دولت مهمې برنامې پر مخ بیولي دي.
دا له پوښتني لري خبره ده چې آیا کرنیل امام به د سیمې د حالات یو ښه تحلیل ګر وي او که څنګه او ځیني خو وایې چې نوموړی د دغې سیمې په امنیتي مسایلو ښه اغیز او ډیر هم رول لري.
د سیمې لپاره د نوموړي اوسنی نظر ډیر ارزښت ناک دی او پاکستانی دولت یې هم په خپلو امنیتي چارو کې نظر ډیر اغیزمن بولي.
افغانستان ته د کرنیل امام وروستی سفر دغه ملک ته د امریکایي ځواکونو له راتګ دمخه وو او هغه په خپل دغه سفر کې ملا عمر ته مشوره ورکړه چې له اشغال ګرو ځواکونو سره ښکر په ښکر شي او د دغې جګړې لپاره ګوریلایي تکتیکونه وکاروي نه دا چې مخامخ سرزوري اختیار کړي.
بلاخره اوس ثابته شوه چې د طالبانو مشر د هغه مشورې ته غوږ ایښی وو .
د طالبانو د حکومت له نسکوریدو را پدې خوا حتی د مارجې تر عملیاتو پوري اوس داسي ښکاري چې طالبانو هیڅ کله هم په افغانستان کې له میشتو بهرنیو سرتیرو سره مخامخ جګړه نده کړي او د کرنیل امام د مشورې پلوې د طالبانو په جګړو کې جوته ده .
طالبانو په تیرو څو کلونو کې په ګوریلايي تکتیکونو تکیه کړي او هغه دا چې په کتارونو غلچکي بریدونه کوي، ماینونه ږدې او له مرکزونو په لري پرتو حکومتي پوستو بریدونه کوي.
هو، طالبانو په خپلو ځانمرګو تکتیکونو هم ډیره تکیه کړي ده هغه تکتیکونه چې ډیری یې د طالبانو له ناتوانۍ څخه زیږنده بولي ځکه چې هغوي هیڅ کله هم په خپلو دغو بریدونو ندي توانیدلي چې یوه سیمه لاندي کړي.
طالبان هم دا مني چې د بهرنیو ځواکونو له آتشي قدرت او پرمختللي تکنالوژۍ سره مخامخ ټکر نشي کولای او دقیقاُ هغوي هغه ستراتیژي خپله کړي چې له پخواني شوري سره افغان مجاهدینو غوره کړي وه.
ګوریلایې جګړه چې مجاهدین یې بریالي توب ته ورسول.
په ګوریلایي بریدونو کې د بریدګرو د لږ وینو په تویدو ډیره مخه وهل کیږي.
دې حملو ته په کتو سره، هر وخت طالبانو د ایساف ځواکونو پر وړاندي له ورته بریدونو کار اخیستی، هغوي د میلونونو ډالرو په ارزښت د خپل دښمان تجهیزات په یوازي څومحدودو ډالرو له مینځه وړي او تر څنګ ېې دښمن ته د سر دروند زیان هم اړوي.
په دې روانه جګړه کې طالبانو خپل ډیر مهم کسان له لاسه ورکړي خو په ډیره آسانۍ سره یې د هغوي نوي ځاي ناستي ټاکلي دي.
طالبانو د خپلو ځانمرګو بریدونو او مایني انفجاراتو په واسطه په دې سربیره چې خپل دښمن ته په ډیره ټیټه بیه ډیر لوړ مالي او ځاني تلفات اړولي بلکې د هغوې جګړیز مورال یې هم سخت ضعیف کړی دی.
د کرنال امام د څرګندونو پر اساس چې د طاللبانو د دوهم قوماندان ملا عبدالغني برادر نیول به د طالبانو د تحریک په مورال منفي اغیزي و نلري او هغوي به ضعیفه نکړي.
د امام پر وینا چې د طالبانو په تحریک کې داسي ګروپونه هم شته چې له قوماندانانو پرته فعالیت کوي او په خپلو فعالیتونو کې د عمل خپلواکي لري .
کرنل امام وړاندوینه کوي چې د اوبهاما هغه ستراتیژي چې افغانستان ته پکې د نورو سرتیرو استول راغلي کار نشي ورکولای او په ناکامۍ به خطمیږي ځکه چې دغه ډیر امریکايی سرتیري به طالبانو ته ډیر واک ورکړي چې هغوي په لویو لویو قافلو، موټریزو کتارونو، چوڼیو او الوتکو خپل بریدونه ډیر کړي.
خو په دې سربیره نوموړی په دې هم باور لري چې د طالبانو مشرانو ته د رشوت په ورکولو سره هغوي د طالبانو له ډلي نشي را جلا کیدای دا ځکه چې هغوي د نغدو پیسو په برابر کې په خپله مقدسه جګړه سوداګري نه کوي.
کرنیل امام له نیویارک ټایمز ورځپاڼي سره په خپله وروستۍ مرکه کې د ملا عمر هڅي د ستایلو وړ وبللي چې پر وینا یې د خپل حکومت پر مهال یې په افغانستان کې ثبات راوستی وو او د مخدره توکو هر راز کاروبار او کرکیله یې صفر کړي وه.
نوموړي له دې څخه انکار وکړ چې له یاغیانو سره مرسته کوي خو دا توصیه کوي چې که څوک له طالبانوسره د جګړې خطمول غواړي له هغوي سره باید خبرو ته کښینې او مذاکرې ورسره وکړي هغه څه چې ده په تیرو څوکلونوکې په وار وار په خپلو مرکو کې دغه ټکی څرګند کړی دی.
دا مسله باید نوټ کړو چې اوسنی کرنیل امام او راتلونکی کرنیل امام ملا عمر یو مناسب کس بولي چې پر وینا امریکایان باید ورسره خبري وکړي، هغوي ته حق ورکړي او د هغوي شرطونه ومني.
په افغانستان کې د ناټو ځواکونو قوماندان جرنال ستنلي مک کریستال په خپله یوه مرکه کې وویلي وو چې کرنل امام کولای شي چې د سولې په خبرو کې ښه رول ولوبوي او د افغانستان په راتلونکي کې اغیزمن ثابت شي.
په واقیعت کې د سولې په خبرو کې د کرنیل امام رول دا معنی لري چې د سولې په خبرو کې به د پاکستان استخباراتي اداره( اې، اس، ای) ډیره ونډه ولري.
خو اوس هم داسي ښکاري چې کرنیل امام به د طالبانو له اډیالوژیک ملاتړ څخه منصرف نشي دا ځکه چې له طالبانو سره پخوانۍ خواخوږي لري.