۳-د انسان نفس (ځان )
الاعراف د سورې په (۱۸۹) مبارک آیت کې راغلي دي
«هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا ...»
ژباړه: هم دغه( الله) هغه ذات دی چې پیدا کړی يې یي تاسی له نفس (ځان) یوه څخه او پیدا کړی یې ده له دې نفس څخه ښځه دده...
(الانعام د سورې په (۹۸) مبارک آیت کې راغلي دي.
«وَهُوَ الَّذِيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ ...»
ژباړه:(او دغه ( الله ) هغه ذات دی چې پیدا کړي یې يي تاسي له نفس ( ځان )یوه څخه)
الکهف د سوری په (۶)مبارک آیت کې راغلي دي ).
«فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ...»
ژباړه : (نو ښايي چې ته قتل کوې نفس ( ځان) خپل...)
السجده د سورې ( ۲۷ ) مبارک آیت کې راغلي دي
«فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنفُسُهُمْ»
ژباړه : (چې خوري له دغه کښته چارپایان او نفسونه ( ځانونه ) ددوی)
یونس د سورې په (۵۴) مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَلَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الأَرْضِ »
ژباړه: (او که بیشکه دپاره د هر نفس چې ظلم يې کړي وي( پر ځان) هغه چې دی پر مځکه...»
۴- د انسان په مانا
البقرةد سورې په( ۴۸) مبارک آیت کې راغلي دي
«وَاتَّقُواْ يَوْمًا لاَّ تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا »
ژباړه :(وویریږئ له هغې ورځي چې لیري کولي نشي هیڅ نفس ( انسان ) له هیڅ نفس (انسان) څخه هیڅ شی)
البقرې د سورې په (۲۳۳) مبارک آیت کې راغي دي
«لاَ تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاَّ وُسْعَهَا »
ژباړه : ( زور نشی کولی په هیڅ نفس( انسان) باندې مګر په اندازه د توان...»
دالمائدې د سورې په ( ۳۲) مبارک آیت شریف کې راغلي دي
«... أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ ...».
ژباړه : (...چې وژني هر څوک یو نفس ( انسان) (په عوض د بدل) د بل نفس...)
دشمس د سوری په ( ۷-۱۰) مبارکو آیتونو کې راغلي دي.
«وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا »
ژباړه :(قسم دی) په نفس (انسان) او هغه چې برابر کړی دی
او ښوولې يې ده په زړه دده کې بدي او نیکي)
و ژغوره شو هغه چې پاک يې وساته خپل نفس (زړه)
ُدآل عمران د سورې په (۳۰) مبارک آیت کې راغلي دي
«يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ ...»ِ
ژباړه: ( او وویریږئ) له هغې ورځي چې مومي به هر نفس ( انسان) هر څه چې کړي وي )
د الانعام دسورې ۱۵۱ مبارک آیت کې راغلي دي
...وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ...
ژباړه : (...او مه وژنې تاسو نفس ( انسان) هغه چې حرام کړی دی الله مګر په حقه سره...)
۵- د زړه په مانا
الاسراء د سورې (۲۵) مبارک آیت کې راغلي دي
«رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ ...»
(رب ستا عالم دی په هغه څه چې په نفسونو ( زړونو) ستاسو کي دي)
(الرعدد سورې په (۱۱) مبارک آیت کې راغلي دي
« إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ »
ژباړه : (بیشکه الله نه بدلوي حالت د هیڅ کام تر څو هغوی تغیر نه کړې حالت د نفسونو ( زړونو) خپلو )
د ق د سورې په (۱۶) مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ »
ژباړه:(په تحقیق موږ پیدا کړی انسان موږ پوهیږو په هغه څه چې وسوسه اچوي په نفس( زړه) کې دده)
د یوسف د سورې په ( ۷۷ )مبارک آیت کې راغلي دي
«مِن قَبْلُ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ»
ژباړه :(پټه وساتله دا ( خبره) یوسف په نفس (زړه) خپل کښې)
الکهف د سورې په (۲۸)مبارک آیت کې راغلي دي
«وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم»
ژباړه:(او صبر کړه نفس «زړه) خپل له هغو کسانو سره چې عبادت کوي د رب خپل»
۶- غوښتنه، تمه او د لالچ په مانا
دالقیامة د سورې په(۲) مبارک آیت کې راغلي دي
«وَلا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ»
او قسم خورم زه په نفس تمه ( ملامت کوونکی)
دیوسف د سورې په (۵۳ ) مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ ...»
«او زه نه پاکوم نفس ( تمه )خپل بیشکه نفس ( لالچ ) خامخاامر کوي په بدي»
د یوسف د سورې په (۵۳) مبارک آیت کې «نفس اماره» بیان شوی او د القیامه په دویم مبارک آیت کې «نفس لوامه» ذکر شوی او د الفجر د سورې په (۲۷) مبارک آیت کې «نفس مطمینه» ذکر شوی دی
هرنفس په سبب د هغه څه چې کړی يي وي داسې ډلبندي شوی دی
۱-مطمینه: هغه انسان چې د شریعت پيروي کوي
۲-اماره: هغه اانسان چې په دینوی خوندونواخته وي
۳-لوامه : هغه اانسان چې لومړی په شهوت اخته وي بیا دین ته مخه وکړی
۷- ژوندی جسم
دا چې نفس مړ کیږي یاني له بدنه وځي او له منځه ځي په قرانکریم کې داسې راغلي دي
(آل عمران د سوری (۱۸۵ مبارک آیت کې راغلي دي
«كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ...»
ژباړه : ( هر نفس( ژوندی جسم) څکونکی د مړینې دی
۸-ختا ایستل او غولول
د یوسف د سورې ۲۳ مبارک آیت کې راغي دي
«وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَن نَّفْسِهِ ...»
ژباړه:(طلب د فریب وکړ هغې ( ښځې) په کور کې یې و دی ( یوسف) دپاره د نفس ( غولولو )دده
د یوسف د سورې په ( ۲۶) مبارک آیت کې راغي دي:
«قَالَ هِيَ رَاوَدَتْنِي عَن نَّفْسِي»
ژباړه:(ویل هغې فریب کړی دی له ما سره دختا ایستلو زما)
۹- جنس
اشوری د سورې په (۱۱) په مبارک آیت کې راغلي دي
«جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا»
ژباړه:(پیدا کړی ده (الله) ستاسو له نفسونو ( جنسونو) ستاسي جوړې)
خدای (ج) ټوله انسانان د توحیدی فطرت په اساس پیدا کړی دی او دفجور او تقوا تشخیص يي ټولو ته الهام کړی دی او دی تشخیص ته علماو نفس ویلی دی دا نفس دانسان غیر مادي برخه جوړوي چې هغه د ژوندي جسم ننګیرنې، غوښتنې ،حسد ،کینه، بغض، دوستي ،نیکي، بدي او داسې نور دي
یاني نفس د ژوند یا وېښیاري بڅرکي دي چې دانسان ټوله ننګیرل په بر کې نیسي
یا په بله مانا حسي معرفت یا حسي ادارک ته نفس وايي چې په کل کې په ژوندي جسم کې بیا په موجود یا انسان کې بیا په زړه او ماغزو کې ټول حسي درکونه ( تشویق, مینه, علاقه، غوښتنه ، حسد ... په بر کې نیسي.
نور بیا