الشمس د سوری ( ۸-۷)مبارکو ایتونو کې راغلي دي
«وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا »
ژباړه :(قسم په نفس او هغه چا چې هغه منظم کړی
بیا یی شر او خیر هغه ته الهام کړی دی) یاني نفس ته خیر او شر دواړه مالوم دی
« پیغمبر(ص) فرمايي «أعدی عدُوِّکَ نفسُکَ الّتی بینَ جَنْبَیْک»
تر ټولو ستا دښمن ستا نفس دی چې په تا کې ځای لري.
په بل حدیث شریف کې راغلی دی چې چا د پيغمبر(ص) څخه وپوښتل:
دحق بریالۍ لاره څه ده؛
پیغمبر(ص)ځواب ورکړ د نفس سره مخالفت.
بیا یې وپوښتل:
د حق د رضا د لاس ته راوړلو لاره څه ده ؟
پیغمبر (ص) ځواب ورکړ : د نفس ناخوښي
همداسې هغه نورې پوښتنې وکړې:
- حق ته د رسیدو لاره کومه ده ؟
- له نفسه لیري والي.
- د حق دپيروی لاره کومه ده ؟
- د نفس نافرماني.
- هغه لاره چې موږ د حق په یاد وساتي کومه ده؟
- د نفس هیرول.
- حق ته د نژدې کیدولو لاره کومه ده ؟.
- له نفسه لیروالي.
- له حق سره د خوی نیولو لاره کومه ده ؟
- له نفسه بیزاري.
- دا شیان څنګه لاس ته راوړای شو؟
- د خدا(ج) مرسته د نفس په مقابل کې؟
یانی نفس او هوا غوښتنی انسان د فجورو خواته کشوي.
الاسرا د سورې په ( ۱۳ )مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا
اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا»
ژباړه :(د هر انسان عمل نامه د هغه په څټ کې ده د قیامت په ورځ به هغه ومخکې ته خلاص ووینې ووایه :د کتاب کافی دی نن خپله خپل حساب وکړه»
عملنامه د ملایکو لخوا لیکل کیږي چې دانسان په څټ یا اوږو کې ځای لري
چې د کرام الکاتبین په نامه راغلی دی هر انسان په قیامت کې خپله علمنامه خپله ویني حاجت بل سند ته نشته .
د ق د سورې په(۱۷-۱۶ )مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ
إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ»
ژباړه : (موږ انسان پیدا کړ او د هغه د نفس په وسوسو پوهیږو او موږ هغه ته د هغه د زړه د رګ نژدې یوپه یاد کړی چې هغه وخت چې دوې ملایکې راسته او چپه چې د انسان چوپړ کوي او دهغه کړه لیکي)
یاني کرام الکاتبین دوې ملکې د هر انسان يوه پرچپه او بله په راسته اوږه ناستې دي او دانسان ټوله کړه لیکي چې دی کتاب ته عمل نامه ویل شوې ده. دا ملایکې انسان ته د زړه تر رګه لا نژدې دی یاني مغزو (انسان) ته تر زړه تررګه دا ملایکې نژدې دي
التکویر دسورې په (۷ )مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَإِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ»
ژباړه :(چې نفسونه جوړه شي»
په قیامت کې نفسونه له بدن سره یو ځای یاجوړه کیږي او بیا د قیامت دنیا ته ځي
ځکه د قیامت دنیا دامځکه نه ده هلته بله مځکه ده .
د ابراهیم د سورې په (۴۸) مبارک آیت کې راغلي دي:
«يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّار»ِ
ژباړه : ( هغه ورځ مځکه په بله مځکه او آسمانونه ( په نورو آسمانونو) بدلیږي
او هغوی د قهار خدای حضور ته حاضریږي»
د انسان حجره د نفس سره بلی مځکې ته ځي یانی د قیامت مځکه دا مځکه نه ده
دا د قیامت مځکه بله ده نو دهغه آسمانونه هم بل دي.
ق دسورې په ( ۲۱) مبارک آیت کې راغلي دي:
«وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ»
ژباړه:( هر نفس محشر ته ځي د حرکت ورکونکی او شاهد سره)
دا انسانی حجره د نفس او عملنامی سره له یو حرکت ورکونکي سره محشر ته ځي او هلته د ا انسانی حجره په نوی انسانی جسم چې ددی جسم څخه بیل دی بدلیږی چې هغه بدن به د انسان دایمي بدن وي.
او روح ته نور هم ویل شوی دی
الشوری د سورې په (۵۲) مبارک آیت کې راغلی دی:
«وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلا الإِيمَانُ وَلَكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِي بِهِ مَنْ نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا ...»
ژباړه : همدا ډول مو تا ته هم په خپل فرمان وحی کړه روح، تر هغه دمخه ته نه پوهیدې چې کتاب او ایمان څه شی دی موږ هغه نور( روښنايي) کړه په هغه هر څوک چې وغواړو هغه هدایت وي...»
دلته په قرانکریم کې روح ته علم هم ویل شوی دی چې هغه هر څوک چې خدای وغواړی هدایتوی او هغه ته یو برخه د علم ورکوي
روح دوه مظهر ه لري
۱-مطلقه روح
۲- مقیده روح
مطلقه روح د الله (ج) هغه مخلوقات لري چې مقام يي تر ملایکو لوړدی لکه جبرییل (ع)
اومقیده روح د مطلقې روح وړانګې دي چې په ملایکو او انسانانو او نورو محدودو قالبو کې تجلی کوي
روح انسان ته واک ورکوي تخلیق ، هستونه او پنځونه وکړی د پیغمبرانو د وړاندوینو عامل، وحی ، الهام، د خوب مانا، سمی لاری ته لارښوونه، کشف او شهود، غیبی خبرونه او معنوی تطهیر، د ژوو سره خبری کول، و باد په تصرف کې راوستل، دیبان او اجنه مطیع کول او داسې نور ټولی د علم له رویه چې هم هغه د روح یوه وړانګه ده کیږي چې خدای هر چا ته چې غوښتنی وی دا دعلم یا د روح وړانګي ورباندې تجلي کوي.
روح لکه علم یو معنوی جوهر دی .
روح یو روحی بدن دی چی په انسان کې هیجان او هوشیاری لامل کیږی هغه په وینو او زړه کی ژوند کوی
په قرانکریم روح د« روحى»، «روحنا» و «روحه» له لوی والی څخه خدای ته منسوب شوی او خدای تر ټولو لوی عالم دی
الطلاق د سوری (۱۲) مبارک آیت کې راغلي دي:
«...وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا »
ژباړه:(... دخدای علم په هر شی احاطه لری»
د نور دسورې (۳۵) مبارک آیت کې راغلي دي:
«اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ»
ژباړه : ( الله نور دآ سمانونو او مځکې دی )
نو علم د روح وړانګې دي، چې د انسانانو پر ماغزو باندې ځلیږي او دا د خدای او بنده تر منځ اړیکې جوړوي او بنده په هغه خدای او ځان پيژني، خدای دا وړانګې
په هر چا چې یې زړه وغواړی ځلوي. لکه یوسف (ع) ته يې د خوب د مانا علم ، سلیمان (ع) ته يې د ژوو سره د خبرو علم، عیسی(ع) ته يي د مړو د ژوندی کیدو علم ورکړی و
کله چې الله(ج) په آدم (ع) په قالب کې پوه کړه او ملایکو ته يې وویل هغه ته سجده وکړئ ټولو ملایکو هغه ته سجده وکړه مګر ابلیس.
ځکه خدای هغه ته د روح په پو سره علم ورکړ چې هغه ملایکو ته د ټولو شیانو نومونه وویل نو هر علم دروح یو وړانګه ده( خدای ښه پوهیږي).
نور بیا